استعاره تهکمیهاستعاره تهکمیه، استعمال کلام در ضد یا نقیض معنای ظاهری آن به قصد استهزا را می‌گویند. ۱ - تعریف«استعاره تهکمیه» یکی از اقسام « استعاره عنادیه » است. «تهکم» در لغت به معنای استهزا ، و نزد دانشمندان علم بدیع ، سخنی است که در ضد معنای ظاهری اش یا نقیض آن به کار می‌رود؛ مثلا ظاهرش جدی و باطنش شوخی است، یا ظاهرش مدح و باطن آن ذم است؛ یعنی در ظاهر سخنی می‌گویند که معنای ظاهری خوبی دارد و آن را به صورت جدی و قاطع بر زبان می‌آورند، ولی در واقع و باطن، معنای استهزایی یا مزاح را اراده می‌کنند. ۲ - مثالآیه: (... انک لانت الحلیم الرشید). این کلام را قوم شعیب برای استهزا و تمسخر به او گفتند، که منظورشان از « حلیم رشید » گمراه و سفیه بود. [۳]
ثعالبی، عبد الملک بن محمد، ۳۵۰ - ۴۲۹ ق، سرالادب فی مجاری کلام العرب، ص۱۱۳.
[۴]
بستانی، بطرس، ۱۸۹۸ - ۱۹۶۹، محیط المحیط قاموس مطول للغة العربیة، ص۹۴۱.
۳ - عناوین مرتبطاستعاره عنادیه. ۴ - پانویس
۵ - منبعفرهنگنامه علوم قرآنی، برگرفته از مقاله «استعاره تهکمیه». |